Lịch sử và quá trình phát triển của Hát bội Bình Định

Vừa qua, ở huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định, UBND tỉnh đã tổ chức Lễ kỷ niệm 170 năm Năm sinh danh nhân văn hóa Đào Tấn và được đón bằng chứng nhận “Hát bội Bình Định chính là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia”. Thứ trưởng Bộ VHTTDL Vương Duy Biên đã tới góp mặt. Trong các năm qua, thực hiện chủ trương nghiên cứu, bảo tồn, phát huy giá trị những di sản văn hóa và nghệ thuật truyền thống mà danh nhân Đào Tấn để lại, Tỉnh ủy, UBND thuộc tỉnh Bình Định đã phối hợp với Bộ VHTTDL cùng các Bộ, ngành Trung ương tổ chức rất nhiều Hội thảo khoa học về thân thế, sự nghiệp cũng như là phong cách nghệ thuật và những đóng góp lớn lao của danh nhân Đào Tấn.

Nguồn gốc của Hát bội

Theo nhiều tài liệu ghi lại thì hát bội (còn gọi là hát bộ, hát tuồng) xuất hiện vào khoảng cuối thế kỷ XII. Khi nhà Trần đánh bại quân xâm lược Nguyên – Mông và bắt được nhiều tù binh trong đó có những con hát theo phục vụ quân đội. Mà nổi tiếng nhất là Lý Nguyên Cát. Vua Trần giữ những người này lại. Để múa hát giúp vui trong cung đồng thời truyền dạy lối hát đang thịnh hành ở triều Nguyên cho ta, gọi là hát bội.

Thực tế, chúng ta chỉ học hỏi cách vẽ mặt, y trang, bổ sung những điệu hát mới. Nhằm nhuận sắc cho nghệ thuật múa hát theo tuồng tích đã có từ trước đó. Không chỉ là trò giải trí chốn cung đình, hát bội nhanh chóng lan tỏa khắp thôn quê. Được người dân vô cùng yêu thích.

Nguồn gốc của Hát bội
Nghệ nhân trình diễn hát bội

Nhắc tới hát bội thì phải nhắc đến những cái tên Đào Duy Từ, Đào Tấn. Đào Duy Từ (1572 – 1634) là người có công đầu trong việc phổ biến và phát triển nghệ thuật hát bội ở Đàng Trong. Được sự khuyến khích của chính quyền chúa Nguyễn, hát bội phát triển đến độ hoàn thiện về nghệ thuật trình diễn. Và ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống người dân. Miền Trung được xem là “đất tuồng” cũng là vì thế.

Còn Đào Tấn (1845 – 1907) là người đưa hát bội trở thành nghệ thuật hàn lâm khi chú trọng phát triển theo hướng văn chương bác học. Chỉ dành cho những trí thức cung đình. Ông được xem là người đã đưa hát bội lên đến đỉnh cao về nghệ thuật cũng như văn chương.\

Những nét đặc trưng

Hầu hết các di sản nghệ thuật quan trọng của Đào Tấn đã được các nhà nghiên cứu; học giả không chỉ của tỉnh Bình Định. Mà cả nước tham gia sưu tầm, nghiên cứu, biên dịch, xuất bản. Bên cạnh đó nhiều vở diễn, tác phẩm tuồng của Đào Tấn sáng tác đã được Nhà hát Tuồng Đào Tấn. Nhiều đơn vị nghệ thuật Tuồng trong cả nước và các Đoàn tuồng truyền thống không chuyên trong tỉnh đầu tư dàn dựng; phục hồi và biểu diễn.
Dịp này, UBND tỉnh Bình Định cũng tổ chức lễ khởi công xây dựng Đền thờ Đào Tấn. Trên quê hương Vinh Thạnh. Đây sẽ là nơi nhân dân và du khách gần xa đến tưởng niệm, kính ngưỡng.

Những nét đặc trưng
Hát bội

Tại Lễ kỷ niệm, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Vương Duy Biên đã trao bằng chứng nhận “Hát bội Bình Định là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia” cho lãnh đạo tỉnh.

Bình Định được biết đến là một trong những cái nôi của nghệ thuật hát Bội (Tuồng); là quê hương của vị hậu tổ tuồng Đào Tấn. Hiện này, Bình Định đang triển khai nhiều kế hoạch, chương trình. Nhằm bảo tồn, kế thừa và phát huy nghệ thuật hát bội mang phong cách Đào Tấn. Một loại hình nghệ thuật vừa bác học. Nhưng lại vừa mang tính dân gian gần gũi với quần chúng. Với những giá trị đặc biệt, năm 2014 nghệ thuật Hát bội Bình Định đã được Bộ VHTTDL công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Quyết định số 2684/QĐ-BVHTTDL ngày 25/8/2014./.

Xem thêm những bài viết khác tại đây.

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *