Bé trai 8 tuổi bị ngộ độc nặng khiến cho máu chuyển từ màu đỏ sang màu nâu, đã được chuyển 3 viện để cấp cứu. Theo chia sẻ của PGS.TS.BS Phạm Văn Quang, tại Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP Hồ Chí Minh), mới đây thì bệnh viện đã cứu sống cho một bé trai 8 tuổi đến từ Long Mỹ (Cần Thơ) bị ngộ độc MetHemoglobin nặng.
Theo chia sẻ của người nhà, trước khi nhập viện 1 tuần, bệnh nhi có đi khám da liễu và được bác sĩ cho uống thuốc và thoa đơn thuốc không rõ loại trong 1 tuần. Trong thời gian này thì bé vẫn khỏe mạnh. Đến chiều ngày 19/4 bệnh nhi than mệt, và mẹ bé nhận thấy môi và các đầu ngón tay và ngón chân của bé bị tím nên đã đưa bé đi nhập bệnh viện Long Mỹ. Sau đó, bé được chuyển lên bệnh viện Nhi Đồng Cần Thơ trong tình trạng phần môi xanh tái, đầu chi tím tái.
Cứu sống bệnh nhân nhờ ống thuốc giải độc Methylen Blue
Test nhanh tại bệnh viện, các bác sĩ nhận thấy máu của bệnh nhi có màu nâu, không đỏ lại khi tiếp xúc không khí. Nên nghi ngờ bị ngộ độc MetHemoglobin. Do tình trạng bệnh nhi nặng và không có thuốc giải độc đặc hiệu. Nên các bác sĩ bệnh viện Nhi Đồng Cần Thơ đã chuyển ngay bé đến bệnh viện Nhi Đồng 1 để cấp cứu.
Bệnh nhi nhập bệnh viện Nhi Đồng 1 trong tình trạng đừ; than mệt, môi tím, tím các đầu chi kèm rối loạn nhịp tim dạng block nhánh phải. Ngay lập tức các bác sĩ tiến hành thực hiện test nhanh chẩn đoán MetHemoglobin: Dùng ống tiêm rút 1ml máu bệnh nhi và hút thêm 9ml không khí; lắc nhẹ nhiều lần cho hồng cầu tiếp xúc oxy trong không khí. Máu của bệnh nhi vẫn giữ màu nâu; không đỏ lại chứng tỏ test Methemoglobin dương tính.
Rất may mắn cho bé là bệnh viện Nhi Đồng 1 còn 1 ống thuốc giải độc Methylen Blue. Ngay lập tức bệnh nhi đã được tiêm thuốc giải độc. Sau khi tiêm thuốc vài phút, môi bệnh nhi đã hồng hào trở lại; các đầu chi hết tím, nhịp tim bình thường; độ bão hòa oxy trong máu tăng lên rõ rệt. Định lượng nồng độ MetHb trong máu sau khi tiêm thuốc giải độc chỉ còn 0,9% (bình thường 0-3%).
Methemoglobin máu (MeHb) là gì?
Hemoglobin (viết tắt là Hb) còn gọi là huyết cầu tố, gồm: 2 phân tử Heme và Globin. Trong đó Heme có kết hợp 4 nguyên tố Fe2+ ( hóa trị 2). Có khả năng kết hợp với oxy để vận chuyển oxy từ phổi tới các mô của cơ thể. Và lấy CO2 từ mô trở về phổi thải ra ngoài qua khí thở ra.
Trong một số trường hợp, khi trẻ tiếp xúc với số lượng nhiều nitrate (củ dền; nước giếng, nitrate vào đường ruột của trẻ được chuyển hoá thành nitrite là chất oxit hoá mạnh); thuốc nhuộm, thuốc súng, kháng sinh (sulfamide, dapsone). Thì Fe2+ trong hemoglobin sẽ được chuyển thành Fe3+. Hemoglobin chứa Fe3+ được gọi là Methemoglobin. Không có khả năng gắn với oxy. Nên hồng cầu chứa Methemoglobin không thể vận chuyển oxy đi nuôi các mô.
Thông thường trong cơ thể có hệ thống men khử Fe3+ thành Fe2+. Tức là chuyển methemoglobin thành hemoglobin bình thường. Nên giữ mức độ nồng độ MetHb trong hồng cầu có dưới 1%. Khi trẻ tiếp xúc nhiều với các chất oxit hoá, vượt quá khả năng khử của cơ thể, dẫn đến tăng Methehemoglobin máu, làm thiếu oxy ở các mô và da bệnh nhân trở nên xanh tím.
Cách xử trí khi có người bị ngộ độc MetHemoglobin
Ngộ độc MetHemoglobin thường do uống, tiếp xúc các thuốc và hóa chất gây Methemoglobin thường gặp như Nitrites (có trong củ dền, nước giếng…), thuốc súng Chlorates, thuốc chữa bệnh (Dapsone, Quinones, Sulfonamides), thuốc diệt cỏ có Propanil, thuốc nhuộm Anilin.
Triệu chứng thường gặp của ngộ độc Methemoglobin là môi xanh tím, tím các đầu ngón tay chân mới xuất hiện gần đây, trong trường hợp nặng sẽ có dấu hiệu tím tái toàn thân, suy hô hấp. Test nhanh chẩn đoán và ước lượng nồng độ MetHemoglobinđóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán ngộ độc Methemoglobin.
Điều trị giải độc bằng Methylen Blue rất có hiệu quả, tuy nhiên thuốc Methylen Blue rất hiếm, hầu như không có tại các bệnh viện nên việc điều trị các trường hợp ngộ độc Methemoglobin nặng gặp nhiều khó khăn. Trong tình huống này, thay máu bằng hồng cầu lắng là một giải pháp điều trị hiệu quả cho các ca ngộ độc Methemoglobin nặng, góp phần cứu sống bệnh nhân.